Theo các chuyên gia, sản xuất dưa hấu ở Việt Nam hiện thiếu ổn định, thường trực nỗi lo "giải cứu" khi xuất khẩu ùn tắc. Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết, trước nay dưa hấu thường là mặt hàng xuất khẩu biến động thất thường do gặp nhiều có yếu tố rủi ro. Thị trường tiêu thụ phần lớn dưa hấu Việt Nam là Trung Quốc. Tuy nhiên, dưa hấu Việt Nam xuất sang nước này được giá nhất là vào thời điểm trước và sau Tết Nguyên đán. Vào mùa Hè, do Trung Quốc cũng trồng được dưa hấu nên nhu cầu nhập khẩu thường thấp hơn. Cùng với đó, dưa hấu có mùa vụ khoảng 3 tháng nên diện tích trồng cũng thất thường.
Theo ông Nguyên, điều quan trọng nhất khi có Nghị định thư là giá đầu ra của mặt hàng này ổn định hơn. “Hiện dưa hấu là mặt hàng xuất khẩu có giá trị cao hơn vải, nhãn, chôm chôm với kim ngạch khoảng hơn 50 triệu USD/năm. Khi Nghị định thư có hiệu lực, xuất khẩu mặt hàng này dự kiến có thể đạt 80-100 triệu USD/năm, từ đó giúp bà con tăng thu nhập và gắn bó hơn với mặt hàng này”, ông Nguyên cho hay.
Tại nhiều địa phương, thời điểm này người dân bước vào vụ thu hoạch dưa hấu. Ông Nguyễn Cảnh Tân ở huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An cho biết, do thời tiết nắng nóng nên năm nay dưa hấu được mùa. Gia đình ông có diện tích hơn 4 ha hiện đã thu hoạch được hơn 2 ha với sản lượng 25 tấn.
Theo ông Tân, năm nay các thương lái thu mua dưa hấu cũng tích cực hơn. Giá dưa hấu bán tại ruộng dao động từ từ 6.000 - 8.000 đồng/kg tùy theo kích cỡ, tăng từ 2.000 - 2.500 đồng/kg so với năm ngoái. Năm nay, trung bình mỗi ha dưa hấu mang lại cho người dân 50-60 triệu đồng tiền lợi nhuận, cao hơn nhiều so với trồng lúa, ngô...
Lãnh đạo Cục Bảo vệ thực vật, Bộ NN&PTNT cho biết, việc xuất khẩu chính ngạch đối với quả dưa hấu tươi đã thực hiện từ những năm 2009 đến nay, nhưng khi chưa có nghị định thư thì hoạt động xuất khẩu dưa hấu có nhiều rủi ro hơn. Không ít năm, dưa hấu đến vụ thu hoạch bị ế, phải "giải cứu" và gặp tình trạng ùn tắc ở cửa khẩu.
Theo lãnh đạo Cục Bảo vệ thực vật, khi nghị định thư chính thức hiệu lực trong những ngày tới, sẽ nâng yêu cầu xuất khẩu lên một tầm cao mới, đáp ứng các yêu cầu của nước nhập khẩu từ đó sẽ tạo niềm tin và căn cứ cho việc tạo điều kiện thông quan nhanh chóng tạo thuận lợi từ phía hải quan Trung Quốc, góp phần giảm ùn tắc ở cửa khẩu.
"Tính đến nay, 162 vùng trồng dưa hấu và hơn 1.000 cơ sở đóng gói tại 38 tỉnh được cấp mã số để xuất khẩu dưa hấu sang Trung Quốc. Đây là bước quan trọng trong việc chuẩn hóa các quy định về xuất khẩu nông sản giữa hai nước.
Khi có nghị định thư sản phẩm dưa hấu sẽ được tiêu chuẩn hóa. Về lâu dài sẽ tạo sự liên kết chặt chẽ hơn giữa người trồng dưa hấu, nhà đóng gói, doanh nghiệp xuất khẩu với nhau, thúc đẩy sản xuất theo quy mô lớn hơn”, lãnh đạo Cục Bảo vệ thực vật cho hay.