Đây là Hội nghị thượng đỉnh chính thức đầu tiên của khối 27 nước thành viên EU sau “cú sốc” bầu cử Nghị viện hồi đầu tháng này.
Hội nghị diễn ra trong bối cảnh các nhà lãnh đạo đại diện cho 3 khối chính trị chính trong EU, gồm đảng Nhân dân châu Âu (EPP), đảng Xã hội và Dân chủ (S&D) và khối Phục hưng châu Âu (Renew Europe) đã đạt được sự đồng thuận về những vị trí lãnh đạo liên minh thời gian tới.
Theo đó, chính trị gia người Đức Ursula Von Der Leyen tiếp tục được đề cử vào vị trí Chủ tịch Ủy ban châu Âu. Cựu Thủ tướng Bồ Đào Nha António Costa sẽ trở thành Chủ tịch Hội đồng châu Âu, trong khi Thủ tướng đương nhiệm Estonia Kaja Kallas sẽ đảm nhận chức Đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của khối.
Các đề cử được đánh giá là có thể làm hài lòng tất cả các bên trong bối cảnh Liên minh châu Âu đang cần sự ổn định sau cơn địa chấn bầu cử vừa qua.
Phát biểu trước thềm Hội nghị thượng đỉnh tại Brussels, Thủ tướng Đức Olaf Scholz tuyên bố: “Theo quan điểm của tôi, đây là một đội ngũ lãnh đạo hiệu quả và là quyết định rõ ràng cho một tương lai tốt đẹp của châu Âu. Chúng ta không thể để xảy ra bế tắc trong thời điểm khó khăn này. Những công dân của chúng ta không mong đợi một cuộc tranh cãi về vấn đề này và muốn có những quyết định nhanh chóng tại các thể chế châu Âu.”
Việc thông qua các đề cử gần như chỉ còn mang thủ tục, bởi đảng Nhân dân châu Âu (EPP), đảng Xã hội và Dân chủ (S&D) và khối Phục hưng châu Âu (Renew Europe) hiện giữ 399 trên tổng số 720 ghế tại Nghị viện châu Âu khoá mới (tương đương 55%) .
Tuy nhiên Hội nghị thượng đỉnh lần này tại Brussels cũng có sứ mệnh đoàn kết một Liên minh châu Âu đang bị chia rẽ, nhất là trong bối cảnh cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu vừa qua đã chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của các đảng dân tuý và cực hữu. Thủ tướng Hungary Viktor Orbán đã phản ứng không mấy tích cực với các đề cử, cho rằng điều này có thể “gieo hạt giống cho sự chia rẽ”. Trong khi đó Thủ tướng Giorgia Meloni theo đường lối cánh hữu của Italia cũng không mấy hài lòng khi bị gạt ra quá trình ra quyết định đối với các vấn đề chung của khối.
Cũng tại Hội nghị thượng đỉnh diễn ra trong 2 ngày này, các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu sẽ thảo luận về chương trình nghị sự chiến lược giai đoạn 2024- 2029, chu kỳ lập pháp 5 năm tiếp theo, cùng hàng loạt vấn đề nóng từ an ninh, quốc phòng, khả năng cạnh tranh đến các cuộc xung đột tại Ukraine và Trung Đông.
Các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu cũng sẽ thông qua lộ trình cho công việc cải cách nội bộ trong tương lai nhằm hiện thực hoá những tham vọng dài hạn, cũng như tăng cường năng lực của khối trong đối phó với những thách thức ngày càng phức tạp. Công việc này sẽ diễn ra song song với quá trình mở rộng của Liên minh châu Âu.
Trong một diễn biến liên quan, hãng tin Reuters hôm qua dẫn các nguồn tin khu vực cho biết, dự kiến tại Hội nghị, Liên minh châu Âu và Ukraine sẽ ký thoả thuận an ninh mới, trong đó khối 27 nước thành viên cam kết hỗ trợ nước này trong 9 lĩnh vực chính sách an ninh và quốc phòng, bao gồm cung cấp vũ khí, huấn luyện quân sự, hợp tác công nghiệp quốc phòng và rà phá bom mìn.