Iran đã phát triển và sản xuất nội địa một loạt hệ thống phòng không và radar tinh vi trong nhiều năm, bao gồm cả những hệ thống mới được công bố trong năm nay.
Hệ thống phòng không 9-Dey
Hệ thống phòng không tầm ngắn 9-Dey đã được thử nghiệm thành công trong cuộc tập trận của Lực lượng Không gian Vũ trụ thuộc Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) hồi tháng 1/2024.
Được thiết kế để chống lại các mối đe dọa ở tầm thấp, bao gồm tên lửa hành trình và máy bay không người lái (UAV), cũng như các loại vũ khí do máy bay đối phương bắn ra, bệ phóng của 9-Dey được đặt trên khung gầm di động của hệ thống tên lửa phòng không tầm trung cơ động Sevom Khordad.
Hệ thống Sevom Khordad từng bắn hạ UAV RQ-4 Global Hawk của Mỹ ở eo biển Hormuz năm 2019 sau khi nó xâm phạm không phận của Iran.
Tận dụng khung gầm di động và radar của Sevom Khordad, hệ thống 9-Dey đi kèm với 8 tên lửa phòng không sẵn sàng chiến đấu lắp đặt trong container. Tên lửa nặng 200kg, tầm bắn lên tới 30km. Các tên lửa này sử dụng nhiên liệu rắn và được cho là có thể tăng tốc lên Mach 3 đến Mach 4, cho phép chúng tiếp cận mục tiêu trong khoảng từ 22-32 giây (tốc độ là yếu tố quan trọng khi đối đầu với tên lửa của đối phương).
9-Dey có thể đồng thời theo dõi tới 32 mối đe dọa trên không. Tên lửa của hệ thống này được dẫn đường từ mặt đất và được thiết kế để có thể hoạt động trong môi trường bị áp chế điện tử.
Hệ thống chống tên lửa đạn đạo Arman
Được công bố vào tháng 2/2024, Arman được thiết kế để đối phó một loạt mối đe dọa, bao gồm tên lửa đạn đạo, tên lửa hành trình và tên lửa chống bức xạ tầm ngắn, bom dẫn đường, UAV, trực thăng và máy bay chiến đấu hiện đại của Israel cũng như Mỹ.
Hệ thống này được cho là có radar tinh vi (chủ động hoặc thụ động) với góc quan sát 360 độ và khả năng xác định và theo dõi tới 24 mục tiêu ở phạm vi 200 km, đánh chặn trong phạm vi 150km ở độ cao lên tới 27km.
Hình ảnh về Arman cho thấy bệ phóng di động có thể mang theo từ 1 – 3 tên lửa đánh chặn Sayyad-2, Sayyad-3 và Sayyad-3F nặng 1.000 kg. Các tên lửa được phóng ở vị trí thẳng đứng. Hệ thống có thời gian phản ứng dưới 20 giây.
“Thần sấm” Azarakhsh
Cũng được ra mắt vào tháng 2, hệ thống phòng không tầm ngắn, tầm thấp dạng mô-đun Azarakhsh có kích thước nhỏ gọn, khối lượng nhẹ, có thể lắp đặt trên các phương tiện cơ giới quân sự và dân sự khác nhau.
Hệ thống đi kèm với tên lửa 70 kg đầu đạn HE-Frag 4,5 kg và tầm bắn lên tới 10 km. Azarakhsh có radar mảng pha với phạm vi hoạt động 50km, hệ thống theo dõi quang-điện tử và hồng ngoại có phạm vi hoạt động 25km.
Bốn tên lửa sẵn sàng chiến đấu của hệ thống này là loại tự dẫn đường. Do có thiết kế mô-đun, ngoài xe tải, về mặt lý thuyết, Azarakhsh cũng có thể triển khai trên tàu chiến hoặc địa điểm cố định.
Bavar-373 phiên bản nâng cấp
Hồi tháng 4, Iran trình làng phiên bản mới của Bavar-373 - hệ thống tên lửa đất đối không và chống đạn đạo tầm xa di động. Bavar-373 ra mắt vào năm 2019 và được quảng cáo là tương tự S-300 của Nga.
Một tổ hợp Bavar-373 tiêu chuẩn bao gồm hệ thống phóng thẳng đứng, 2 radar phát hiện và dẫn bắn, tên lửa Sayyad-4 và trung tâm chỉ huy điều khiển. Ngoài ra, tổ hợp này còn được trang bị cảm biến quang điện, máy ảnh và hệ thống liên kết dữ liệu được sử dụng để hỗ trợ phát hiện và theo dõi mục tiêu. Radar trang bị trên tổ hợp phòng không này có khả năng chống chế áp điện tử và bom điện từ. Ngoài ra, nó còn có thể phát hiện tên lửa chống bức xạ (ARM).
Bavar-373 được trang bị 3 loại tên lửa khác nhau để vô hiệu hóa các mục tiêu ở độ cao khác nhau. Nó có khả năng phát hiện tới 100 mục tiêu, theo dõi 60 mục tiêu và tấn công 6 mục tiêu cùng lúc.
Bavar-373 phiên bản nâng cấp được cho là có tên lửa đánh chặn nhiên liệu rắn 2 tầng Sayyad-4B đã được sửa đổi và có khả năng đánh chặn các mục tiêu trên không trong phạm vi từ 300-400km ở độ cao lên đến 120km.
Hiện chưa có thông tin cụ thể Iran sở hữu bao nhiêu hệ thống phòng không tiên tiến mỗi loại.
Iran vốn kín tiếng về quy mô sản xuất quốc phòng, nhưng lại được đánh giá là một trong những ngành công nghiệp quốc phòng lớn nhất ở Trung Đông. Kết hợp với tiềm năng khoa học và công nghệ, Iran có thể được xếp trong top 10 thế giới ở một vài chỉ số.
Điều đó có nghĩa là ngay cả khi chỉ sở hữu số lượng hạn chế các hệ thống phòng không nói trên, nhưng nếu được đặt ở các khu vực chiến lược quan trọng và phối hợp với các hệ thông hiện có, chúng vẫn có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng tấn công của đối phương.